Cultuurlandschap

Wie in Noord-Holland werkt met erfgoed en natuur, komt vroeg of laat zijn naam tegen: Michiel Purmer, historisch geograaf en erfgoedspecialist bij Natuurmonumenten. Maar wat doet een erfgoedspecialist bij Natuurmonumenten eigenlijk? En hoe ziet de samenwerking met gemeenten eruit?

Een gemeentelijke erfgoedregeling is een geschikt middel om de betrokkenheid van een gemeente bij het lokale erfgoed zichtbaar te maken. Waar rijks- en provinciale regelingen vaak breed en algemeen zijn, biedt een eigen regeling juist de mogelijkheid om maatwerk te leveren en specifieke accenten te leggen.

Op donderdag 30 oktober 2025 organiseerde het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland de Noord-Hollandse Dag van Herbestemming en duurzaamheidin de Oude Keuken in Castricum. De Oude Keuken bevindt zich in het voormalig administratiegebouw van wat vroeger een psychiatrisch ziekenhuis terrein was.

Molens maken een belangrijk onderdeel uit van cultureel erfgoed in Noord-Holland en blijven het beste behouden als ze in gebruik zijn. Hierdoor blijft de beleving in stand, geven ze inzicht in de geschiedenis van het landschap en kunnen ze goed ingezet worden voor educatie.

Deze keer maken we kennis met Joost van der Linden, adviseur landschap en cultuurhistorie bij Staatsbosbeheer in de provincie Noord-Holland. Een functie met inhoud én impact.

De manier waarop we met ons erfgoed omgaan verandert. Het Verdrag van Faro en de Omgevingswet benadrukken erfgoed als gemeenschappelijk goed, waarbij betrokkenheid van lokale gemeenschappen centraal staat.

Op vrijdag 12 september 2025 organiseerde het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland een Erfgoed Bustour voor raadsleden. Tijdens deze dag bezochten zij diverse inspirerende locaties in Noord-Holland waar erfgoed, identiteit en actuele maatschappelijke vraagstukken samenkomen.

Voor veel monumenteneigenaren in Noord-Holland is het onderhoud, restaureren en verduurzamen van hun pand een flinke investering. Gemeentelijke erfgoedambtenaren spelen hierbij een belangrijke rol als eerste aanspreekpunt.

Zon, archeologie en circa 40 enthousiaste deelnemers – de eerste editie van Expeditie Schatrijk op 19 juni was geslaagd. Expeditie Schatrijk is een rondreizende expeditie langs de tien archeologische aandachtsgebieden van Noord-Holland. In dit beeldverslag lees je meer en kun je meegenieten van het prachtige archeologische landschap.

Een zonnetje, 25 enthousiaste deelnemers en een bijzondere omgeving bomvol erfgoed – drie ingrediënten voor een zeer geslaagde zomerexcursie van het Erfgoedteam op 11 juni. In dit beeldverslag lees je meer en geniet je mee.

Op 31 maart organiseerden wij een digitale masterclass over groen erfgoed, speciaal voor niet-erfgoedambtenaren van gemeenten. Of je nu betrokken bent bij groenbeheer, groenvoorziening, ruimtelijke ordening of openbare ruimte, deze masterclass biedt inzicht hoe je met groen erfgoed kan omgaan in beheer en onderhoud van de dagelijkse praktijk.

In onze rubriek “Kennismaken met…” reizen we langs allerlei organisaties in Noord-Holland die iets te maken hebben met erfgoed. We stoppen dit keer in Heiloo bij Frank Visbeen en Noor Kikkert van Landschap Noord-Holland.

In 2022 organiseerden we een landschapstalk in de Sammerspolder. Het ging over de toekomst van ons watersysteem en landschap als gevolg van klimaatverandering. In dit artikel gaan we terug naar de polder en praten we met betrokkenen over de opbrengst van de landschapstalk.

Nieuw! Handreiking over regie op onze historische waterstructuren.

In onze nieuwe rubriek “Kennismaken met…”  reizen we langs allerlei organisaties in Noord-Holland die ‘iets’ te maken hebben met erfgoed. Onze eerste stop is in Haarlem, bij Judith van Amelsvoort en Sarah Remmerts-de Vries van Oneindig Noord-Holland.

Tijdens dit Erfgoedteam bespraken we erfgoed dat voorbij gemeentegrenzen gaat, zoals bijvoorbeeld de Hollandse Waterlinies en de Atlantikwall, maar ook stolpenstructuren en de Westfriese Omringdijk. Hoe kunnen gemeenten omgaan met erfgoed dat gemeentegrenzen (en in sommige gevallen zelfs provinciegrenzen) overstijgt?

Deze handreiking helpt ambtenaren bij het kiezen van passende beschermingsvormen voor erfgoed in het omgevingsplan. Ontdek praktische tips, regels en nieuwe procedures onder de Omgevingswet. Onmisbaar voor erfgoedbescherming!

Van welke bodem kom jij? Denk jij wel eens na over de invloed van de bodem op ons? De eerste editie van de Bodembiënnale, deze oktober op Wieringen, staat volledig in het teken van de ondergrond. Lees meer over deze bijzondere dag!

Watererfgoed is van belang voor de identiteit van Noord-Holland. Onderdeel van dat watererfgoed zijn historische waterstructuren, maar die zijn lang niet altijd beschermd. Onderzoek wijst uit dit erfgoed in onze provincie verdwijnt en dat er onvoldoende borging bij gemeenten. 

In 2021 publiceerde het Steunpunt samen met Erfgoedhuis Zuid-Holland een handreiking om de kernkarakteristieken en het beleid van de buitenplaatsen langs de Noord-Hollandse en Zuid-Hollandse kust in beeld te brengen. Nu een update.

De provincie Noord-Holland kent diverse landschappelijke structuren die de gemeentegrenzen overschrijden. Bijvoorbeeld de Westfriese Omringdijk. Hoe borg je de kwaliteiten van deze structuren in gemeentelijk beleid?

Vrijwel elke Noord-Hollandse gemeente heeft er mee te maken: het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL). Wij schreven een korte handreiking over de mogelijkheden binnen een BPL, welke verantwoordelijkheid dit voor gemeenten met zich meebrengt en hoe deze gebieden geborgd kunnen worden in het omgevingsplan.

Op 27 juni jl. is de startversie van het Provinciaal Programma Landelijk Gebied (PPLG) vastgesteld door Gedeputeerde Staten Noord-Holland. Komende maanden zal deze startversie nader worden uitgewerkt. Wat betekent dit voor het landelijk gebied van Noord-Holland dat 76% van de oppervlakte van de provincie beslaat? En wat is de rol van gemeenten binnen dit provinciaal programma?

Kijk hier de masterclass van 27 maart 2023 terug. De masterclass gaat over onze nieuwste handreiking Groen erfgoed in de Omgevingswet.

Het Steunpunt doet onderzoek naar aspecten rondom de Omgevingswet en publiceert hierover. Ook schrijven we artikelen en blogs. Hieronder zijn onze publicaties te vinden.

Regels over de omgang met Bijzondere Provinciale Landschappen en archeologie hebben elkaar wat te bieden: versterking van beleid en verbreding van kennis. Hoe werkt dat in de praktijk? In een blog drie voorbeelden.

Op woensdag 22 juni 2022 vond de jaarlijkse zomerexcursie van het Erfgoedteam wederom in de open lucht plaats. Dit jaar brachten wij op de fiets een bezoek aan het prijswinnende Bijzonder Provinciaal Landschap de Amstelscheg en Ouderkerk aan de Amstel, waar thema’s als klimaatadaptatie, gebouwd erfgoed en (Joods) funerair erfgoed samen komen. We stonden op verschillende plekken stil bij actuele ontwikkelingen in het landschap en wat die betekenen voor het behoud van erfgoed en de erfgoedbeleving.

Tijdens vier Landschapstalks, die georganiseerd werden door Ode aan het landschap Noord-Holland en het Steunpunt, hebben we verkend hoe het spanningsveld er uitziet tussen ons waardevolle cultuurlandschap en de veranderingen die er aankomen. Dit is deel 3: Overstromingen in de polder.

De combinatie van de opslag van water, recreatie en cultuurhistorie maakt Drachterveld tot een integraal project en dit is helemaal in lijn met de Via Parijs, een ontwerpverkenning van het College van Rijksadviseurs over hoe Nederland op een aantrekkelijke wijze klimaatneutraal- en adaptief kan worden.

Noord-Hollandse bijzondere natuurlijke landschappen en landschapselementen worden sinds november 2020 beschermd door de omgevingsverordening (OV NH2020). Deze wijziging heeft consequenties voor gemeentelijk beleid. We gaan in gesprek met Martin Vos, beleidsadviseur omgevingsbeleid van provincie Noord-Holland.

De centrale doelstelling van het themajaar Ode aan het Landschap (2021) is het creëren van een structurele nieuwe kijk op en een herwaardering van het landschap. Hierin worden heden, verleden en de toekomst van het landschap voor het voetlicht gebracht. We vroegen Ellen Klaus van OdeaanNH om uiteen te zetten wat er dit jaar allemaal te gebeuren staat.

Impressie van de bijeenkomst Stelling van Amsterdam / Nieuwe Hollandse Waterlinie van vrijdag 15 november. Bekijk de presentaties, lees over de inzichten die de dag opleverde en laat u doorverwijzen naar nuttige tools en websites.

Het Steunpunt organiseerde op donderdag 14 februari een themabijeenkomst Jong Archeologisch Erfgoed (1750-1950): omgang met stellingen en linies. Een verslag.

Het Steunpunt organiseerde in samenwerking met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de provincie een bijeenkomst over de integratie van landschap en erfgoed in de ruimtelijke planvorming binnen het waterbeheer. Een beeldverslag.

Hoe kunnen we de kernwaarden en ruimtelijke kwaliteiten van het Oer-IJ gebied behouden en versterken? De uitkomsten van de inspiratiebijeenkomst over de toekomst van een van de oudste landschappen van Noord-Holland.

Afgelopen tijd heeft het Steunpunt gewerkt aan een database met (verdwenen) buitenplaatsen, kastelen en landgoederen. De kaart geeft een prachtig overzicht van de buitenplaatsen in Noord-Holland.

Verslag van de A&O dag over Groen erfgoed op 31 oktober 2017.

Verslag van de Netwerkbijeenkomst in Hoorn op 27 maart 2018.

Verslag van de Netwerkbijeenkomst: Metropoolregio Amsterdam op 13 februari 2018.

De laatste themadag van de drieluik Religieus Erfgoed stond in het teken van het ondergrondse religieuze erfgoed, de archeologie.

Lees hier het verslag van de Expertmeeting bij NERA, Nederhorst den Berg op 16 november 2017.