Expertmeeting: Erfgoed in de Omgevingswet

Expertmeeting: Erfgoed in de Omgevingswet. We gaan vooruit, met de blik op waar we vandaan komen

Hoe kun je zorgen dat je gemeentelijk erfgoedbeleid goed in elkaar steekt als de Omgevingswet in 2021 van kracht wordt? En hoe zorg je dat ook andere beleidsvelden zich bewust zijn van de meerwaarde die erfgoed biedt? Om hierover goed met gemeenten in gesprek te kunnen gaan, ging het Steunpunt Monumenten & Archeologie in 2017 op zoek naar een publicatie over erfgoed in de omgevingswet. Maar we vonden geen overzichtelijke publicatie met voldoende diepgang. Onder het mom van: ‘als je op zoek bent naar een boek en je kan het nergens vinden, schrijf het dan zelf’, ging Jeroen Zomer aan de slag, samen met Sarah Ros, die zich al grondig in de Omgevingswet had verdiept. Anderen dachten en lazen mee, en een aantal maanden later lag er een degelijk artikel: ‘Erfgoed in de Omgevingswet’. Lees hier het artikel.

Reacties

Het artikel werd goed ontvangen. Er kwamen reacties uit het veld, soms op detailniveau maar soms ook vrij fundamenteel. De feitelijke correcties werden in de zomer van 2018 verwerkt in een tweede, geüpdatete versie. Maar er kwam ook commentaar dat vroeg om een debat, bijvoorbeeld: ‘het artikel richt zich op het Omgevingswet-proof maken van het huidige beleid, maar kun je ook nieuw erfgoedbeleid bedenken op basis van de doelstellingen van de Omgevingswet?’ Goeie vraag.

Het debat

Daarom organiseerden we begin januari 2019 een bijeenkomst met een breed palet aan deskundigen uit de wereld van erfgoed en ruimtelijke kwaliteit. Allemaal mensen die zich in meerdere of mindere mate in de Omgevingswet verdiept hadden. In het gebouw van de RCE hielden vijf mensen vanuit verschillende vakdisciplines een pitch over een bepaald vraagstuk binnen de Omgevingswet. Andere deskundigen reageerden daarop, en zo kwamen allerlei onderwerpen aan bod: het inrichten van een goed proces om erfgoedwaarden te borgen, de omgeving van het monument, het regisseren van participatieprocessen, het omgaan met archeologische waarden, de benodigde ambtelijke capaciteit van gemeenten, en nog veel meer. Marieke Berkers heeft de resultaten van de bijeenkomst bijeengebracht in een werkdocument dat u via onderstaande knop kunt raadplegen.

De Omgevingswet als inspiratiebron

In 2017 was de grote vraag van gemeenten: wat moeten we doen om goed voorbereid te zijn als de Omgevingswet van kracht wordt? Anno 2019 is een van de vragen: hoe gebruiken we de instrumenten die de Omgevingswet biedt zó dat we cultureel erfgoed niet alleen beschermen maar ook inzetten als inspiratiebron en als basis voor ingewikkelde keuzes rondom bijvoorbeeld de woningbouwopgave of de energietransitie?

Tijdens de bijeenkomst haalde Flip ten Cate de nieuwjaarstoespraak aan van Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam. ´Ze zegt dat ze sinds haar ambtsaanvaarding weer is gaan roeien, om de spieren een beetje los te houden en het hoofd leeg. En dan treft haar de metafoor: roeiers kijken achteruit, maar gaan vooruit. De toekomst in, maar de blik gericht op waar we vandaan komen.´ Een prachtige metafoor voor alle liefhebbers van het erfgoed.

(Tekst: Dorine van Hoogstraten. Beeldverantwoording: roeiers van Nereus op de Amstel. E. Dronkert, via Flickr)