Verduurzaming van een monument

Verduurzaming van een monument

Een zoektocht naar verduurzaming én monumentenbehoud

Verduurzaming is een begrip dat enorm leeft in onze samenleving, steeds meer mensen streven naar een duurzame leefstijl en daar hoort een duurzame woning en werkplek bij. Dit geldt ook voor monumenteneigenaren. Zij staan voor een extra uitdaging, want hoe maak je een monument duurzaam en behoud je tegelijk het bijzondere karakter? Voor gemeenten is het de vraag hoe een verduurzaming van een monument het beste begeleid kan worden. Hoe vind je de juiste balans tussen het streven naar duurzaamheid en het behouden van monumentale waarden? Welke expertise kun je daarbij inschakelen?

Om monumenteneigenaren en gemeenten bij deze uitdaging te helpen heeft het Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland een prijsvraag uitgeschreven voor het verduurzamen van monumentale panden en complexen. Voor de winnaar organiseren we een expertsessie; een groep van deskundigen gaat aan de slag om innovatieve, monumentwaardige en economisch haalbare oplossingen te zoeken voor het duurzaamheidsprobleem dat voorligt. Met dit advies op maat wordt de planvorming vooruit geholpen én worden gemeenten en monumenteneigenaren geïnspireerd en gevoed bij het oplossen van vergelijkbare vraagstukken.

In reactie op de prijsvraag zijn vijf inzendingen ontvangen. Deze waren zeer divers van karakter; zo waren er de renovatie en verduurzaming van een landgoed, de verduurzaming van een fort, en de herbestemming van een monumentale markthal. Hieruit blijkt weer hoe actueel verduurzaming is; in alle soorten en typen monumenten speelt dit vraagstuk. De winnaar is de eigenaar van een villa uit 1910 in Bloemendaal. Het pand heeft de status provinciaal monument. De vraag die voorligt bij de verduurzaming is open en complex, en biedt daarmee veel kansen om innovatieve oplossingen te vinden. De villa is opgetrokken in een in Nederland veel voorkomende bouwstijl, materiaaltoepassing en bouwtechniek. De casus heeft daarom een grote voorbeeldstellende waarde.

De centrale vraag die voorligt is natuurlijk hoe de verschillende belangen tegen elkaar afgewogen kunnen worden. Enerzijds is er een duurzaamheidsambitie; we willen monumenten toekomstbestendig maken. Anderzijds is er de ambitie om niet teveel te sleutelen aan monumenten. Soms gaan deze belangen niet samen en dan moeten er keuzes gemaakt worden. De expertsessie gaat over de afwegingen die gemaakt worden, over de risico’s die verduurzamingsingrepen soms vormen voor het monument en over de ingrepen die wél een passend vervolg  geven aan beide ambities.

In verband met de voorzorgsmaatregelen die corona vraagt is de expertsessie in drie fasen opgedeeld. Ten eerste is een energiescan uitgevoerd door Monumentenwacht Noord-Holland. Dit is een nulmeting van het pand en de Monumentenwacht doet aanbevelingen voor verduurzamingsmaatregelen. Vervolgens zullen Hans de Witte, duurzaamheidsdeskundige van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, en architect Kees Doornenbal een advies uitbrengen over de verduurzaming van het monument. Tot slot worden de resultaten van het vooronderzoek gedeeld met nóg meer vakgenoten en deskundigen in een digitale brainstormsessie. We brengen zoveel mogelijk kennis en kunde samen om te zoeken naar de meest passende oplossingen voor de verduurzaming van dit unieke monument én om er lessen uit te trekken voor anderen. Je kunt de uitkomsten van de expertsessie en het verloop van het proces volgen op https://steunpuntcultureelerfgoednh.nl/.

(Tekst: Marrit van Zandbergen)