Voorbeeldprojecten Gebouwd erfgoed
Het Steunpunt is in 2017 gestart met het online-documenteren van Noord-Hollandse herbestemmings- en verduurzamingsprojecten. Per project worden de nieuwe functie, het proces, de succesfactoren en de struikelblokken beschreven en ter conclusie tips gegeven, met als doel inspiratie te bieden voor vergelijkbare herbestemmingsinitiatieven in de toekomst
Voor het cultuurhistorische deel is het Steunpunt de samenwerking aangegaan met Oneindig Noord-Holland. De rest van de tekst is geschreven door onze tekstschrijvers Isabel van Lent, Sophie van Ginneken en Primo Reh. Architectuurfotograaf Ossip van Duivenbode maakte voor elk project de foto’s, van zowel het exterieur, als interieur.
FAQ
Bekijk hier veelgestelde vragen binnen het thema gebouwd erfgoed. Je kunt altijd contact met ons opnemen via het loket.
Voorbeeldprojecten Gebouwd Erfgoed
Verduurzaming: Zonnedak Mendelcollege: samen aan de slag in beschermd stadsgezicht
Collectieve initiatieven zorgen ook voor draagvlak voor de energietransitie: “Een collectief zonnestroomdak levert niet alleen panelen op, maar zorgt er ook voor dat bewoners verder betrokken raken bij de energietransitie.” Lees hier over de verduurzaming van het Mendelcollege.
Herbestemming: Badhuis Dudok – Hilversum
Ruim een halve eeuw badderden inwoners van Hilversum in het badhuis aan de Meidoornstraat. Nadat de vraag naar badhuizen verminderde bleek het uiteindelijk niet mogelijk om het openbare karakter te bewaren. Recent kreeg het rijksmonument een nieuwe bestemming door een particulier initiatief dat tot de verbeelding spreekt. Wie wil er nu niet wonen in een badhuis dat is ontworpen door Dudok?
Herbestemming: Logementsgebouw – Huisduinen
Als onderdeel van een grotere gebiedsontwikkeling zou het ‘Logement Duitse Officieren’ aanvankelijk tot appartementencomplex worden herbestemd. Uiteindelijk heeft het gebouw een museumfunctie gekregen: recent opende het Atlantikwall Centrum haar deuren. Visie en vasthoudendheid van de bedenkers veranderden de koers van een herbestemming.
Herbestemming: Brugwachtershuisjes – Amsterdam
Ze liggen verspreid over de stad, dateren uit de periode 1673-2009 en waren allen tot voor kort nog operationeel. Nu vormen achttien Amsterdamse brugwachtershuisjes tezamen het SWEETS hotel – tien andere worden er nog opgeleverd. De complexe herbestemming is een verhaal over enthousiaste samenwerking en woekeren met vierkante centimeters. En vooral over liefde voor ons culturele erfgoed.
Herbestemming: Grote Kerk – Hoorn
Al dertig jaar lang staat de Grote Kerk ‘in de weg’, middenin het centrum van Hoorn. Nu wordt het gesloten en ietwat bedompte gebouw getransformeerd tot een open en gastvrije plek: een hotel, restaurants en mogelijk een bierbrouwer en kaasmakerij moeten het plein weer tot leven wekken.
Herbestemming: Transformatorbunker – Schagen
Liggend tussen McDonalds en een bioscoop was de transformatorbunker lange tijd een vreemde eend in de bijt. De bunker stond decennia lang leeg; een mistroostige herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Nu is één van de somberste plekken van Schagen veranderd in één van de leukste.
Herbestemming: De Hoeksteen – Uithoorn
De kerk van Rietveld was altijd al de ‘hoeksteen van de buurt’. Letterlijk, als kubusvormig gebouw op de hoek van het water. Maar vooral figuurlijk, als een wereld in het klein: een kerk, theater, crèche en later bibliotheek. En straks met een filmzaal en brouwerij waar je zo kan binnenlopen. ‘Iedereen heeft wel iets met de Hoeksteen.’
Herbestemming: Mariatoren – Hoorn
Vakantie vieren en tegelijk een steentje bijdragen aan de zorg voor erfgoed. Dit is het uitgangspunt van de monument-en-bed-locaties van Vereniging Hendrick de Keyser. Ook de Mariatoren in Hoorn werd in 2015 omgebouwd tot een van deze onalledaagse overnachtingsplekken.
Herbestemming: Sint-Annakerk – Amstelveen
Een trefpunt voor de buurt. Van concerten tot uitvaarten, of gewoon een biertje proeven: een vruchtvolle samenwerking tussen gemeente en ondernemers maakte van ANNA de nieuwe culturele hotspot van Amstelveen.
Herbestemming: Broedersbouw – Zuidoostbeemster
Rijksmonumentale stolp De Broedersbouw heeft een nieuwe bestemming gekregen als onderkomen voor negen appartementen. Het bleef jarenlang spannend of de herbestemming zou slagen: midden in crisistijd werd het plan mét omgevingsvergunning te koop gezet.
Herbestemming: Vuurtoreneiland – Durgerdam
Het Vuurtoreneiland in het Markermeer maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam en was lange tijd ontoegankelijk voor het publiek. Het eiland is binnen een paar jaar uitgegroeid tot een gewilde culinaire bestemming.
Herbestemming: Brouwerij de Werf – Enkhuizen
Binnen het beschermde stadsgezicht van Enkhuizen, is in een voormalige scheepswerf bierbrouwerij De Werf gevestigd. Ontwikkelingen hadden hier jarenlang stilgelegen toen de werf na een brand in 2004 werd verlaten.
Herbestemming: Schooltje Dik Trom – Etersheim
Het schooltje van Dik Trom is een eenklassig schoolgebouwtje uit de late 19e eeuw. Schrijver C.J. Kieviet gaf er les en schreef er zijn beroemde Dik Trom reeks. Dankzij de inspanningen van velen is het sinds 2013 een kinderboekenmuseum.
Herbestemming: De Leeuwenhof – Heerhugowaard
De Leeuwenhof is een vredig wereldje aan de Middenweg in Heerhugowaard, ingeklemd tussen de wijken Butterhuizen en Stad van de Zon. In 2017 werd de voormalige kaasmakerij omgetoverd tot woonzorgvoorziening voor ouderen met dementie.
Herbestemming: Ringersfabriek – Alkmaar
De chocoladefabriek van Ringers was een begrip, maar raakte letterlijk en figuurlijk uit beeld. Dankzij inspanningen van deskundigen staat het niet meer op de slooplijst, maar speelt het de hoofdrol in de omvangrijke gebiedstransformatie van het Ringerskwartier.
Herbestemming: Fort K’IJK – Uitgeest
Fort K’IJK biedt sinds 2017 ruimte aan een belevingscentrum over de natuur en het landschap van de Stelling van Amsterdam. Daarbij is een deel van het fort verbouwd tot zorgwoningen voor jongvolwassenen met autisme.
Herbestemming: Langhuis Oosterleek – Oosterleek
Nog net op tijd is het langhuis in Oosterleek van instorting gered. Na jarenlange inspanning en een voorbeeldige restauratie kun je er nu slapen in de sfeer van het laat-negentiende eeuwse boerenbedrijf.
Herbestemming: Landgoed Willibrordus – Heiloo
Psychiatrische instelling St. Willibrordus Heiloo vormde sinds 1929 een besloten wereld. Met een grotendeelse herbestemming zijn nu de poorten voor de buitenwereld opengezet.
Herbestemming: Gemaal Lynden – Lijnden
Gemaal De Lynden maakte halverwege de 19e eeuw de Haarlemmermeer droog. De pompen zijn nu stilgelegd en sinds 2015 biedt het neogotische gemaal onderdak aan restaurant Bij Qunis.
Herbestemming: Gebouw 8 – Zaandam
Voorherbestemming bij Gebouw 8 op het Hembrugterrein in Zaandam. Het 19e-eeuwse, voormalige wapendepot was er lange tijd beroerd aan toe, maar wordt nu opgeknapt.
Herbestemming: De Wierschuur – Hyppolytushoef
Met behoud van de karakteristieke houtconstructie kon het gebouw worden getransformeerd tot vergader- en groepsaccommodatie en werd het een toeristische trekpleister: De Wierschuur.
Herbestemming: Bakenesserkerk – Haarlem
De Bakenesserkerk is een historische blikvanger in het hartje van Haarlem. Na jaren van leegstand vindt sinds 2011 het gemeentelijke Bureau Archeologie hier een onderkomen.
Herbestemming: Bensdorp – Bussum
Op de plek waar nog niet zo lang geleden Brosrepen werden geproduceerd, verrijst een nieuwe stadswijk. De herbestemming van een fabrieksterrein in Bussum.