Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland ontwikkelde speciaal voor niet-erfgoedambtenaren de basismodule ‘Erfgoed in ruimtelijk beleid’. Kijk hier de bijeenkomst terug.

Op 10 februari 2022 organiseerde het Erfgoedteam de bijeenkomst over de risico’s van esthetische ingrepen aan gevels. Twee experts vertelden over de eigen werkpraktijk en de situaties die zij aantreffen. Lees hier het verslag met handige tips & tricks en/of bekijk de video van de bijeenkomst.

Op 9 december vond het laatste Erfgoedteam (én netwerkbijeenkomst) van dit jaar plaats op het bijzondere landgoed Huis de Trompenburgh. We bespraken het belang van het behoud van monumentale interieurs op een passende plek: in een indrukwekkend monumentaal interieur in restauratie. Kijk hier ons videoverslag terug met tips & tricks van de interieurexperts!

Het Netwerk voor Nieuwe Erfgoedprofessionals is bedoeld voor nieuwe erfgoedmedewerkers die het gemeentelijk erfgoedveld aan het verkennen zijn. Wij brengen starters in de erfgoedsector samen zodat zij ervaringen kunnen delen en nieuwe kennis kunnen opdoen. Onze Syllabus 2021 is nu hier downloaden.

Kijk hier de masterclass van 14 december 2021 over het verduurzamen van monumenten terug. De masterclass werd georganiseerd door Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland.

Het stroomdiagram ‘Duurzaam monumentenwerk is maatwerk’ biedt erfgoedadviseurs die bij of voor gemeenten werken, stapsgewijs overzicht over het verduurzamen van monumenten. In het stroomdiagram is dit proces in zeven stappen uiteengezet – van het verzamelen van basisinformatie tot en met de uitvoering en monitoring van de maatregelen.

Monumentenwacht Noord-Holland start dit jaar met de interieurwacht. In samenwerking met de Monumentenwacht Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant wordt gekeken hoe de interieurwacht het best kan worden ingericht om een eigenaar van het best mogelijke advies te kunnen voorzien en om interieurs vakkundig te kunnen onderzoeken.

Het Steunpunt brengt samen met José van Campen (Woord en Plaats), Bas Schout (Schout rv&b) en Joske Poelstra (Rho Adviseurs) een publicatie uit over de kansen van erfgoed in het omgevingsplan. Het is een verkenning van de kansen die het nieuwe omgevingsplan biedt voor behoud, benutting en ontwikkeling van het cultureel erfgoed.

In de Week van het duurzaam erfgoed gaven wij op 20 april 2021 een werksessie over collectieve aanpakken en duurzaam erfgoed. We gingen in gesprek over welke rol gemeenten hierbij kunnen spelen. We gingen samen aan de slag.

Nederland staat voor een grote opgave om de CO₂-uitstoot aanzienlijk terug te brengen. Dat heeft ook impact op ons erfgoed. Energiebesparende maatregelen voor monumenten dragen bij aan het gebruik en daarmee de instandhouding van monumenten, maar vragen tevens om een goede afweging tussen het duurzaamheidsbelang en het ‘monumentenbelang’. Lees hier het verslag van het Erfgoedteam van 10 december 2020 over dit onderwerp.

Kijk hier de masterclass van 16 november 2020 over kozijnen, beglazing, houtrot en houtaantasters terug. De masterclass werd georganiseerd door Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland in samenwerking met Monumentenwacht Noord-Holland.

Kijk hier de masterclass van 9 november 2020 over dakbedekking en goten terug. De masterclass werd georganiseerd door Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland in samenwerking met Monumentenwacht Noord-Holland.

Kijk hier de masterclass van 2 november 2020 over gevelmetselwerk, voegwerk en natuursteen terug. De masterclass werd georganiseerd door Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland in samenwerking met Monumentenwacht Noord-Holland.

Steeds meer mensen streven naar een duurzame leefstijl en daar hoort een duurzame woning en werkplek bij. Dit geldt ook voor monumenteneigenaren. Zij staan voor een extra uitdaging, want hoe maak je een monument duurzaam en behoud je tegelijk het bijzondere karakter? Voor gemeenten is het de vraag hoe een verduurzaming van een monument het beste begeleid kan worden.

Duizenden naoorlogse schoolgebouwen dreigen te worden gesloopt. Dat is ongewenst, want zo gaat waardevol onderwijserfgoed verloren. Het is ook onnodig. Deze jong historische scholen kunnen uitstekend worden aangepast aan het gebruik van de toekomst. ‘De Molenwiek Dalton’ in Haarlem laat zien hoe het kan.

Om de gewenste verduurzaming van onze monumentenvoorraad te halen – een gemiddelde CO2-reductie van 40% in 2030 en van 60% in 2040 – moet er actie ondernomen worden. Ter ondersteuning van de gemeente bij het ontwikkelen van stimulerend beleid voor het verduurzamen zijn er nu twee nieuwe hulpmiddelen: de ‘Gereedschapskist duurzaam erfgoed’ en de ‘Toolbox Duurzaamheid & Ruimtelijke Kwaliteit’.

Op 9 september vond de digitale Erfgoedteambijeenkomst plaats over het behoud van waardevolle schoolgebouwen. Lees hier het verslag van deze bijeenkomst en bekijk de presentatie.

Ben de Vries behartigt vanuit de RCE het nationale belang van het complexe militaire erfgoed in ons land en wil zoveel mogelijk partijen hierbij betrekken, lokaal en internationaal. We interviewden hem over zijn drijfveren en recente werkzaamheden.

Op donderdag 25 juni 2020 vond de jaarlijkse zomerexcursie van het Erfgoedteam plaats, naar de Westbatterij en project De Krijgsman in Muiden.

In de LinkedIn groep ‘Archeologie, Omgevingswet en kwaliteit leefomgeving’ delen we kennis, ideeën en best practices op het snijvlak van archeologie en de Omgevingswet. In deze nieuwe rubriek ‘De Vraagbaak’ willen wij vragen aan de orde laten komen over archeologie in  relatie tot de omgevingswet.

De ErfgoedRaad is een informatieve talkshow voor Staten- en raadsleden over erfgoed in Noord-Holland. Dit programma illustreert de meerwaarde van erfgoed voor andere opgaven aan de hand van vijf actuele voorbeelden.

De Handreiking provinciale monumenten gaat over het beleid en de procedures die betrekking hebben op provinciale monumenten en is bedoeld voor monumenteneigenaren en gemeenteambtenaren, zoals erfgoeddeskundigen en vergunningverleners.

Ode is een tijdschrift voor medewerkers en bestuurders van Noord-Hollandse gemeenten en de provincie, en voor iedereen die benieuwd is naar de rol van de diverse overheden binnen de erfgoedzorg.

Het is nog steeds mogelijk een aanvragen in te dienen voor een decentralisatie-uitkering kerkenvisies. De deadline voor de septembercirculaire is 15 juni. Klik op de link voor meer informatie en uitleg over het belang van een kerkenvisie, juist in deze tijd.

Wat is de betekenis van de gemeentelijke transitie-visies warmte voor historische wijken, moeten deze wijken ook op korte termijn van het gas af? Het Servicepunt Duurzame Energie Noord-Holland en het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland leggen uit wat wel en niet mogelijk en wenselijk is.

De afgelopen jaren is de provinciale monumentenlijst herijkt. Ter vervolg worden momenteel alle redengevende omschrijvingen geactualiseerd. Veel gemeenten hebben hier vragen over. Om onduidelijkheid rond de vergunningverlening te voorkomen werkt het Steunpunt aan een handout over het vigerende beleid en de geldende procedure.

De infographic dient ter inspiratie, informatie en als geheugensteuntje voor gesprekken met bijvoorbeeld initiatiefnemers of eigenaren.

Op 12 maart 2020 organiseerden we de tweede netwerkbijeenkomst van het jaar in Hilversum. Hier lees je het verslag, kun je de presentaties bekijken, zie je de foto’s en vind je relevante links en aanvullende informatie.

Ondanks de vele initiatieven en de bekendheid van de Westfriese Omringdijk zijn de monumentale kwaliteiten van de dijk niet altijd goed geborgd in beleid en is de dijk ook niet altijd goed beleefbaar. Het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland ging samen met het hoogheemraadschap, de provincie en gemeenten op zoek naar oplossingen.

Op 11 februari 2020 organiseerden we de eerste netwerkbijeenkomst van het jaar in Alkmaar. Hier lees je het verslag, kun je de presentaties bekijken, zie je de foto’s en vind je relevante links en aanvullende informatie.

Ruim een halve eeuw badderden inwoners van Hilversum in het badhuis aan de Meidoornstraat. Nadat de vraag naar badhuizen verminderde bleek het uiteindelijk niet mogelijk om het openbare karakter te bewaren. Recent kreeg het rijksmonument een nieuwe bestemming door een particulier initiatief dat tot de verbeelding spreekt. Wie wil er nu niet wonen in een badhuis dat is ontworpen door Dudok?

De laatste tijd worden veel innovatieve technieken ontwikkeld is kunnen worden ingezet bij restauratie van erfgoed. Welke kansen bieden deze nieuwe technieken en wat hebben ze voor gevolgen voor de authenticiteit van een monument als details en materiaal straks niet meer te onderscheiden zijn van het oorspronkelijke? Hoever wil of mag je gaan? Over dit en meer discussieerde we met het Erfgoedteam. Lees hier het verslag.

Gemeenten weten over het algemeen veel van de gebouwde monumenten en de historische stadsontwikkeling. Over hoe de openbare ruimte zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld is veel minder bekend. Onderzoek naar de nog aanwezige cultuurhistorische waarden zou als inspiratiebron voor de toekomstige inrichting kunnen dienen. Doel van deze Erfgoedteam was Noord-Hollandse gemeenten in deze verkenning te inspireren.

Als onderdeel van een grotere gebiedsontwikkeling zou het ‘Logement Duitse Officieren’ aanvankelijk tot appartementencomplex worden herbestemd. Uiteindelijk heeft het gebouw een museumfunctie gekregen: recent opende het Atlantikwall Centrum haar deuren. Visie en vasthoudendheid van de bedenkers veranderden de koers van een herbestemming.

Ze liggen verspreid over de stad, dateren uit de periode 1673-2009 en waren allen tot voor kort nog operationeel. Nu vormen achttien Amsterdamse brugwachtershuisjes tezamen het SWEETS hotel – tien andere worden er nog opgeleverd. De complexe herbestemming is een verhaal over enthousiaste samenwerking en woekeren met vierkante centimeters. En vooral over liefde voor ons culturele erfgoed.

Al dertig jaar lang staat de Grote Kerk ‘in de weg’, middenin het centrum van Hoorn. Nu wordt het gesloten en ietwat bedompte gebouw getransformeerd tot een open en gastvrije plek: een hotel, restaurants en mogelijk een bierbrouwer en kaasmakerij moeten het plein weer tot leven wekken.

Liggend tussen McDonalds en een bioscoop was de transformatorbunker lange tijd een vreemde eend in de bijt. De bunker stond decennia lang leeg; een mistroostige herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Nu is één van de somberste plekken van Schagen veranderd in één van de leukste.

De kerk van Rietveld was altijd al de ‘hoeksteen van de buurt’. Letterlijk, als kubusvormig gebouw op de hoek van het water. Maar vooral figuurlijk, als een wereld in het klein: een kerk, theater, crèche en later bibliotheek. En straks met een filmzaal en brouwerij waar je zo kan binnenlopen. ‘Iedereen heeft wel iets met de Hoeksteen.’

Vakantie vieren en tegelijk een steentje bijdragen aan de zorg voor erfgoed. Dit is het uitgangspunt van de monument-en-bed-locaties van Vereniging Hendrick de Keyser. Ook de Mariatoren in Hoorn werd in 2015 omgebouwd tot een van deze onalledaagse overnachtingsplekken.

Op woensdag 4 september verzamelde het Erfgoedteam bij molen De Paauw in Assendelft om het te hebben over houtbouw. Lees hier het verslag en bekijk de foto’s!

Op donderdag 26 september vond de Erfgoedteam bijeenkomst over Erfgoed in de Regionale Energiestrategie. In dit verslag de opbrengst van de dag.

Op woensdag 22 mei vond de Erfgoedteam bijeenkomst over architectuur uit de periode 1965-1990 (post ’65) plaats. In dit verslag de opbrengst van de dag.

Op 12 september organiseerde het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland samen met provincie Noord-Holland en de RCE het Toekomst Religieus Erfgoed Symposium. Dit is de impressie en u vindt hier de presentaties terug van de sprekers.

Het loket van het Steunpunt is al enkele jaren via de website, email en telefoon bereikbaar voor vragen. Het is in die tijd uitgegroeid tot vaste vraagbaak voor ambtenaren, maar ook voor bedrijven en particulieren. Tijd voor een analyse.

Hoe geven we onze kerkgebouwen een duurzame toekomst? In dit artikel geeft Frank Strolenberg (RCE) achtergrondinformatie over het religieuze landschap van Noord-Holland en beschrijft hij wat de nationale kerkenaanpak zou kunnen betekenen voor gemeenten en kerkeigenaren.

Provincie Noord-Holland, het Steunpunt, BOEi en De Groene Grachten organiseerden het Duurzaam Erfgoed Congres 2019. Lees hier het verslag en bekijk de foto’s!

Per 1 maart gaat de Erfgoedinspectie verder door het leven als Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed. Het nieuwe werkprogramma geeft een overzicht van de doelstellingen voor de komende twee jaar. Het Steunpunt heeft voor u de belangrijkste erfgoeddoelstellingen op een rijtje gezet.

Om het draagvlak voor de bescherming van monumentale objecten te vergroten, helpt het als er voldoende kennis van het pand of gebied beschikbaar is. Met dit artikel willen we de (monumenten)ambtenaar aanknopingspunten bieden bij de inspanning om erfgoed in de gemeente te beschermen.

Tijdens het Duurzaam Erfgoed Congres 2019 gaan wij met overheden, architecten, erfgoedprofessionals, ontwikkelaars, investeerders, uitvoerders, innovators en onderzoekers opzoek naar antwoorden op de vraag wat onze ambities zijn op het vlak van duurzaamheid.

Het advies is eind maart 2019 door de Raad voor Cultuur uitgebracht en is bedoeld als een aanvulling op de nota Brede blik op erfgoed.

Naar aanleiding van de brand in de Notre-Dame – én twee recente kerkbranden in de provincie – vroegen we Brandweer Amsterdam Amstelland in hoeverre wij bang moeten zijn dat ons (brandbare) erfgoed in vlammen opgaat.

Per januari 2019 is Steven Slabbers in functie als onafhankelijk adviseur ruimtelijke kwaliteit van de provincie Noord-Holland. Nu hij een aantal maanden aan het werk is leek het ons een goed idee om te horen wat voor agenda hij heeft.

Vanaf dit jaar stelt Minister Ingrid van Engelshoven van OCW middelen beschikbaar om gemeenten te stimuleren om samen met kerkeigenaren en -beheerders en andere stakeholders een integrale kerkenvisie op te stellen.

Op 16 april 2019 organiseerde het Steunpunt Monumenten & Archeologie Noord-Holland een netwerkbijeenkomst in Broek op Langedijk. Lees hier het verslag en bekijk de foto’s.

Handvatten voor (monumenten)-ambtenaren! Lees hier het verslag over de Erfgoedteam bijeenkomst van 27 maart over bouwhistorische onderzoeken.

In de kaartviewer van het Steunpunt vindt u verschillende kaartlagen over archeologie, monumenten en het landschap.

In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen organiseerde het Steunpunt een verkiezingsdebat voor (aankomend) bestuurders over de relatie tussen erfgoed en grote maatschappelijke opgaven. Lees het korte verslag en bekijk de foto’s.

De RCE komt met een landelijke publicatie over zonne-energie en erfgoed. Lees hier het rapport, en ook wat het Steunpunt de afgelopen maanden met dit onderwerp heeft gedaan.

Er wordt €60 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld voor de restauratie, verduurzaming en het toegankelijk(er) maken van grote rijksmonumenten. Mei 2019 wordt er meer informatie over de regeling bekend.

Een trefpunt voor de buurt. Van concerten tot uitvaarten, of gewoon een biertje proeven: een vruchtvolle samenwerking tussen gemeente en ondernemers maakte van ANNA de nieuwe culturele hotspot van Amstelveen.

Lees hier het verslag van de Expertmeeting bij de Grote Rietschuur op maandag 15 oktober 2018.

Rijksmonumentale stolp De Broedersbouw heeft een nieuwe bestemming gekregen als onderkomen voor negen appartementen. Het bleef jarenlang spannend of de herbestemming zou slagen: midden in crisistijd werd het plan mét omgevingsvergunning te koop gezet.

Het Vuurtoreneiland in het Markermeer maakt onderdeel uit van de Stelling van Amsterdam en was lange tijd ontoegankelijk voor het publiek. Het eiland is binnen een paar jaar uitgegroeid tot een gewilde culinaire bestemming.

Binnen het beschermde stadsgezicht van Enkhuizen, is in een voormalige scheepswerf bierbrouwerij De Werf gevestigd. Ontwikkelingen hadden hier jarenlang stilgelegen toen de werf na een brand in 2004 werd verlaten.

Het schooltje van Dik Trom is een eenklassig schoolgebouwtje uit de late 19e eeuw. Schrijver C.J. Kieviet gaf er les en schreef er zijn beroemde Dik Trom reeks. Dankzij de inspanningen van velen is het sinds 2013 een kinderboekenmuseum.

De Leeuwenhof is een vredig wereldje aan de Middenweg in Heerhugowaard, ingeklemd tussen de wijken Butterhuizen en Stad van de Zon. In 2017 werd de voormalige kaasmakerij omgetoverd tot woonzorgvoorziening voor ouderen met dementie.

De chocoladefabriek van Ringers was een begrip, maar raakte letterlijk en figuurlijk uit beeld. Dankzij inspanningen van deskundigen staat het niet meer op de slooplijst, maar speelt het de hoofdrol in de omvangrijke gebiedstransformatie van het Ringerskwartier.

Fort K’IJK biedt sinds 2017 ruimte aan een belevingscentrum over de natuur en het landschap van de Stelling van Amsterdam. Daarbij is een deel van het fort verbouwd tot zorgwoningen voor jongvolwassenen met autisme.

Nog net op tijd is het langhuis in Oosterleek van instorting gered. Na jarenlange inspanning en een voorbeeldige restauratie kun je er nu slapen in de sfeer van het laat-negentiende eeuwse boerenbedrijf.

De spraakmakende editie van het Erfgoedteam over zonnepanelen op monumenten kreeg een vervolg op 12 december 2018. Deze keer ging het over collectieve verduurzamingsoplossingen voor monumenteneigenaren.

Een beknopte handreiking om gemeente op weg te helpen met het vormgeven van gedegen stolpenbeleid nu en als voorbereiding op de Omgevingswet.

Op dinsdag 16 oktober organiseerde het Steunpunt Monumenten en Archeologie in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de cursus Erfgoed in de Omgevingsvisie, waar werd ingegaan op de integratie van erfgoed in de omgevingswet die in 2021 in werking treedt.

Als de Omgevingswet wordt ingevoerd, verandert er erg veel voor iedereen die werkt aan de fysieke leefomgeving. Om medewerkers van gemeenten …

Monumenten en beschermde gezichten hebben bijzondere cultuurhistorische waarden. Tegelijkertijd willen we verduurzamen. Zijn zonnepanelen op monumenten en in beschermde gezichten een gewenste situatie of niet?

Het Steunpunt belichtte ingewikkelde vraagstukken binnen de erfgoedwereld op de Dag van de Herbestemming en de A&O Dag. In 2019 praten we verder met professionals en andere erfgoedliefhebbers.

Wat waren de conclusies van de dag en welke aanbevelingen kunnen we u doen? Lees hier het verslag van het Erfgoedteam.

Het Steunpunt organiseerde op donderdag 20 september 2018 de Dag van de Herbestemming. Wat leverde deze dag op?

Deze monumentenwijzer maakt u wegwijs in kennis, kansen, advies en financieringsmogelijkheden bij de provincie Noord-Holland.

Lees hier het interview van het Steunpunt met cultureel gebiedsontwikkelaar Ellen Klaus.

Afgelopen tijd heeft het Steunpunt gewerkt aan een database met (verdwenen) buitenplaatsen, kastelen en landgoederen. De kaart geeft een prachtig overzicht van de buitenplaatsen in Noord-Holland.

Het doel van de regeling is om haalbaarheidsonderzoeken naar de herbestemming, gebruiks- en duurzaamheidstoepassingen van monumenten zonder woonfunctie, te stimuleren om leegstand te voorkomen.

De Erfgoedteam bijeenkomst op 16 mei had als thema metselwerk en restauratie.

De laatste themadag van de drieluik Religieus Erfgoed stond in het teken van het ondergrondse religieuze erfgoed, de archeologie.

Psychiatrische instelling St. Willibrordus Heiloo vormde sinds 1929 een besloten wereld. Met een grotendeelse herbestemming zijn nu de poorten voor de buitenwereld opengezet.

Gemaal De Lynden maakte halverwege de 19e eeuw de Haarlemmermeer droog. De pompen zijn nu stilgelegd en sinds 2015 biedt het neogotische gemaal onderdak aan restaurant Bij Qunis.

Voorherbestemming bij Gebouw 8 op het Hembrugterrein in Zaandam. Het 19e-eeuwse, voormalige wapendepot was er lange tijd beroerd aan toe, maar wordt nu opgeknapt.

Met behoud van de karakteristieke houtconstructie kon het gebouw worden getransformeerd tot vergader- en groepsaccommodatie en werd het een toeristische trekpleister: De Wierschuur.

De Bakenesserkerk is een historische blikvanger in het hartje van Haarlem. Na jaren van leegstand vindt sinds 2011 het gemeentelijke Bureau Archeologie hier een onderkomen.

Op de plek waar nog niet zo lang geleden Brosrepen werden geproduceerd, verrijst een nieuwe stadswijk. De herbestemming van een fabrieksterrein in Bussum.

“Een reconstructie van zo beperkte datum heeft vanuit het oogpunt van bescherming geen of nauwelijks cultuurhistorische waarde op nationaal niveau.”

Er worden de komende jaren zo’n 15 tot 4500 sluitingen verwacht, zeer verontrustende geluiden gebaseerd op cijfers uit 2016 toen 82% van de gelovigen aangaf nooit (meer) een kerk te bezoeken.

“De toekomst van religieus erfgoed gaat iedereen aan!”

“Niet doen dus, zo’n eindbeeld, maar geleidelijke ontwikkeling, aan de hand van kernwaarden en bijbehorende thema’s.”

“Monumenten zijn plekken waar mensen zich aan hechten en voor vechten, ze bieden ons verhalen en verbinding met de plek en elkaar.”

“Op de lange termijn kunnen deze maatregelen een monument beter bruikbaar maken en een besparing opleveren.”

“Toekomstgerichte vragen van mensen die elke dag met geschiedenis te maken hebben. Dat past goed bij de insteek die de provincie in 2016 in de cultuurnota heeft willen vastleggen”.

“Het is vooral zaak duidelijk vast te stellen wát je precies wilt beschermen.”

Nieuwsbericht over zonnepanelen.

Op een onverwachte locatie in Purmerend ligt een kleine monumentale begraafplaats. Op deze idyllische plek zou een 16de-eeuwse grafzerk onder de grond verstopt liggen.

School 7 gaat verder als bibliotheek. Het charmante oude basisschooltje is nu een ontmoetingsplek die het stadscentrum en de Rijkswerf Willemsoord aan elkaar knoopt.

Lees hier het verslag van de Expertmeeting bij De Poel, Zuiderwoude op 25 januari 2018.

Het Steunpunt organiseerde op donderdag 12 oktober 2017 de Dag van de Herbestemming. Lees hier het verslag.

Lees hier het verslag van de Expertmeeting bij NERA, Nederhorst den Berg op 16 november 2017.

Lees hier het verslag over de Expertmeeting bij de Fronik Buurtboerderij, Zaandam op 17 mei 2017.